Een paar voorbeelden van typische ‘pianistenproblemen’ en hoe je die oplost vanuit een buitenmuzikale invalshoek.

Het stuk ‘doodgestudeerd’? Probeer iets nieuws

Tijdens het studeren kom je een passage tegen die je maar niet in de vingers krijgt. Je doet je gebruikelijke dingen, maar komt niet verder. Het begint saai te klinken en de lol raakt eraf.

Volgens neurowetenschappers veroorzaakt ‘nieuwe dingen doen’ extra synapsen in je brein. Die maken je creatiever in oplossingen vinden. Houd je brein actief tijdens het spelen door nieuwe studeertechnieken uit te proberen. Zo boek je met meer plezier, meer resultaat.

Snelle loopjes sneller in de vingers

Je studeert je suf, toch voelen bepaalde wendingen of vingerzettingen niet lekker. Vervelend, want een goed ingestudeerd stuk moet klinken alsof het vanzelf gaat. En daarvoor moet het goed voelen.

Doe een paar oefeningen die het werkgeheugen aanspreken. Dat is het deel van je brein dat in actie komt bij actieve, korte werkprocessen, zoals wanneer je een som maakt. Probeer bijvoorbeeld bepaalde loopjes in steeds wisselende patronen te spelen. Je spreekt hierbij meerdere gebieden in de hersenen aan, waardoor je passagespel snel en aanzienlijk verbetert.

Van ‘uit je hoofd’ naar in je hart

Pianospelen is een actie die je eigenlijk niet helemaal bewust uitvoert; je vliegt op je automatische piloot. Soms denk je dat je iets uit je hoofd kent, maar als het erop aankomt, vlieg je eruit. Of je raakt afgeleid door iets kleins.

Volgens neurowetenschappers kun je tijdens een leerproces het beste ook je conceptuele geheugen aanspreken. Je handelingen krijgen een functie in een groter geheel, of dat nu je gevoelswereld is of een structurele analyse. Geef het stuk persoonlijke betekenis terwijl je speelt. Zo raakt de muziek steviger verankerd in je geheugen en klinkt het interessanter voor je luisteraars.

Zoek de uitdaging op

In principe beheers je een stuk, maar sommige plekken blijven onzekerder voelen. Je ziet het probleem: een grote sprong, een plotseling veel complexer notenbeeld, een onmogelijk loopje. Die passages hebben ‘iets extra’s’ nodig.

Maak van een storende factor een sturende, zeggen ze in de hypnotherapie. Zo vind je de oplossing. Ook tijdens het studeren kun je obstakels als uitgangspunt nemen. Maak de materie tijdelijk nog moeilijker. Speel je hierna weer de werkelijke passage, dan valt de complexiteit ineens mee.

Laat speelballast los

Pianospelen gaat op gevoel. Maar soms duiken bij uitdagende stukken toch onwelkome gedachten op. Noem het oude spanning: onzekerheid over je spel, een negatieve opmerking of een fysieke beperking. Ze verbreken je concentratie. Je spel klinkt minder vol en trefzeker.

Zoals in de haptonomie bekend is: het lichaam liegt niet. Negatieve speelervaringen zetten zich als ankers vast in je lichaam. Het is een kunst om ze los te laten. Ik help je daar graag bij. Samen ontrafelen we je spanningsassociaties en maken de weg vrij om comfortabel te spelen.

Kleine handen, grote souplesse

Het is de achilleshiel van pianisten met kleine handen: sommige stukken kun je fysiek nooit leren spelen. Behendig en snel precisiewerk gaat je juist wel goed af, en zijn er legio stukken met hoge moeilijkheidsgraad die – met de juiste vindingrijkheid – toch binnen je bereik kunnen liggen.

Om stukken binnen dat laatste segment vloeiend te leren spelen, moet je creatief zijn. Verander bijvoorbeeld van vingerzetting. Probeer de noten beter over rechts en links te verdelen, of laat een enkele keer iets weg. Je doel: soepel te blijven spelen – alleen dan zal het klinken zoals je wilt.

Is dit wel goed?

Misschien breekt het zweet je wel uit als je dit leest. Leiden deze oefeningen niet juist tot stress? Dat is zo. Sterker nog: dat is juist mijn bedoeling. Kunnen we je verborgen agenda in de les oproepen en neutraliseren, dan overvalt ‘ie je niet meer op een onverhoeds moment. Dat is winst.

Maar met gecompliceerde opdrachten uitvoeren alleen, ben je er nog niet. Kijk maar naar bewegingsleren. Je instelling is minstens zo belangrijk. Stel je onderzoekend op, let op je ademhaling en ontspanning. Span geen andere spiergroepen aan. Want, in stress leer je niet! Daarom begeleid ik je met de juiste instructies en met één doel: je ontspanning te garanderen.

Klink authentiek

Als docent is het mijn voornaamste doel de voorwaarden te scheppen waardoor jij een muziekstuk met gemak kunt spelen. Maar eigenlijk begint daarna het echte werk pas. Om overtuigend te kunnen spelen heb je meer nodig dan alleen technische beheersing – dat weet iedereen.

Overtuigend klinken heeft te maken met authenticiteit. Je moet als het ware een persoonlijke band opbouwen met een stuk, het ‘door je heen laten gaan’, het doorleven. Pas dan breng je een – in principe – betekenisloze verzameling noten tot leven. Pas dan heeft spelen zin.

Vergeet daarom – ook tijdens de raarste oefeningen – nooit de muziek je eigen lading te geven. Zo vul je je technische bagage met onmisbare betekenis. Lukt dat, dan zul je merken: studeren is heel verkwikkend!